Categorie: lezing
Mijn cliënt en de anderen. Beroepsethiek in het sociaal domein
Lezing voorjaarscongres Divosa, Maastricht 15 juni 2017
“Frontlijn ambtenaar is een vak vol morele dilemma’s, die ingewikkelder zijn dan die van de advocaat of de medisch specialist. Op weg naar een inclusieve samenleving met een inclusieve arbeidsmarkt zullen deze dilemma’s groter worden. Dat is geen reden om die kant niet uit te gaan. Het is wel een reden om u bewust te blijven van de ethische voetangels en klemmen op de route.”
Op weg naar een burn-out samenleving?
“En zo kwamen we terecht in de rechterkant van het kwadrant; in een samenleving met actieve solidariteit: een participatiesamenleving.
In die participatiesamenleving nemen we zo veel mogelijk afscheid van gespecialiseerde instellingen waarin mensen werden verzorgd. Verzorgingshuizen zijn in Nederland afgeschaft. Ouderen moeten zo lang mogelijk thuis blijven wonen en moeten daar worden verzorgd door hun volwassen kinderen, neven of nichten, buren en eventueel vrijwilligers. Pas in laatste instantie – als er echt medische dingen aan de hand zijn – kan een beroep worden gedaan op betaalde hulpverlening aan huis en pas in allerlaatste instantie kan men terecht in een verpleeghuis.”
Op weg naar een burn-out samenleving? Lezing voor het Vlaams Parlement, Brussel 12 juni. Powerpoint
Waartoe zijn wij op aarde?
Bij de presentatie van: Frederik van Dalfsen, Marijke Synhaeve en Elsemieke Hoet, Pionieren in participatieland, Berenschot/NGB, Utrecht 2017. 29 maart 2017
Waartoe zijn wij op aarde? Mijn oudere katholiek opgevoede collega’s weten nog waar die vraag eigenlijk vandaan komt. Ze komt uit de schoolcatechismus die tot halverwege de jaren zestig werd gebruikt op katholieke basisscholen. Het antwoord luidde: Wij zijn op aarde om God te dienen en daardoor hier en in het hiernamaals gelukkig te zijn.
Tegenwoordig kennen wij de vraag vooral van heidagen, waarin bestuurders van organisaties zich gaan beraden op hun mission statement. Dat ze niet alleen willen weten of ze ‘de dingen die ze doen goed doen’, maar ook de vraag op tafel leggen ‘of ze wel de goede dingen doen’. Dat kan heel gevaarlijk zijn. Het kan leiden tot woningcorporaties die winst willen maken met derivaten, of een schip aanschaffen om dit uit te baten als hotel, restaurant en conferentiezaal. Thuiszorgorganisaties die miljoenen investeren in tv kanalen en beeldtelefoons. MBO-bestuurders die zich moeten beraden op nieuwbouw voor hun studenten en dan besluiten niet te kiezen voor ‘een standaardoplossing’, maar voor ‘huisvesting als middel voor identiteit en stimulering van onderwijsvernieuwing’ tegen drie maal zo hoge kosten.
Uit het mooie boek van Van Dalfsen, Synhaeve en Hoet dat hier vandaag gepresenteerd wordt, leren we dat gemeentebestuurders tegenwoordig ook worstelen met de vraag waartoe zij op aarde zijn. De ultramoderne opvatting luidt dat gemeentebestuurders vooral ruimte moeten bieden aan burgers en burgerinitiatieven en dat zowel bestuurders als ambtenaren moeten leren ‘op hun handen te zitten en niet in de weg te lopen’. Burgers, zo luidt de ultramoderne visie, doen het namelijk allemaal liever zelf. Lees verder
Gratis werk
Lezing over de grens tussen vrijwilligerswerk en reguliere arbeid. Conferentie ‘De zin en onzin van de Rotterdamse Tegenprestatie’.
“De verzorgingsstaat was een schild voor de zwakken, een ontlasting voor hun niet-kwetsbare familieleden. De verzorgingsstaat was ten slotte een banen-generator. De verzorgingsstaat creëerde een grote hoeveelheid banen waarin niet alleen, maar toch vooral heel veel vrouwen werk vonden. Vrouwen konden aan de slag in de kinderopvang en de naschoolse opvang terwijl andere vrouwen elders gingen werken. Vrouwen gingen betaald werk doen als verzorgende, diëtiste of activiteitenbegeleidster in verpleeg- en verzorgingshuizen. Mannen, maar ook veel vrouwen werden bijstandsmaatschappelijk werker bij de sociale dienst. Vrouwen die voorheen onbetaalde armenzorg zouden hebben gedaan voor de diaconie of de raad voor de kinderbescherming konden nu een echte baan vinden met een salaris en met carrière mogelijkheden. Hoe mooi dat was kunnen we lezen in de memoires van maatschappelijk werkster Marie Kamphuis, die haar opleiding tot sociaal werkster afrondde in de jaren dertig en er als een van de weinigen al voor de verzorgingsstaat in slaagde een betaalde baan te vinden. Ze vertelt hoe blij ze daarmee was: Lees verder en bekijk de powerpoint
Lotte zoekt werk. Pleidooi voor behoud professionele hulp
Liever geholpen door een betaalde hulpverlener dan door een buurvrouw of vrijwilligster die hulp biedt
uit naastenliefde tegen wie je ‘dankjewel’ moet zeggen, meent Margo Trappenburg. Een pleidooi tegen de beweging van de participatiesamenleving in – voor het behoud van het opleiden tot professioneel helper.
Lotte zoekt werk, lezing verschenen in Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken, winter 2016
In defence of professional care
De lezing tijdens de 6th International Conference on Sociology and Social Work staat nu online:
Liefdewerk oud papier. Of: de opkomst van de superburger
Liefdewerk oud papier. Of: de opkomst van de superburger.
Lezing over onderzoeksproject ‘Beloften van nabijheid’, UvH, Utrecht, 30 juni.
“Af en toe heb ik tegenwoordig last van enge dromen over mijn werk. Ik geef al jarenlang met veel plezier college aan de universiteit en in mijn droom kom ik ’s ochtends op mijn werk en word opgewacht door de rector. Mijn baas, zeg maar. Hij kijkt mij een beetje zorgelijk aan en zegt dat ik vast wel heb meegekregen uit de krant dat het niet meer uit kan: al dat hoger onderwijs met duur betaalde docenten en hoogleraren. Van nu af aan gaan we het anders doen. Bij elke cursus moet ik voortaan mijn beste twee studenten gaan trainen om mijn docentenrol over te nemen, de volgende keer dat de cursus wordt gegeven. Studenten staan veel dichter bij andere studenten, dus dat zal de kwaliteit van het onderwijs ten goede komen, denkt de rector. Studenten zullen de cursus bovendien gratis verzorgen; zij doen zo werkervaring op die goed van pas komt op hun cv. Zo snijdt het mes aan alle kanten tegelijk, meldt de rector optimistisch. “En ik dan, en ik dan?” piep ik in mijn droom en dan schreeuw ik dat studenten toch niet zomaar mijn werk kunnen overnemen? De rector fronst zijn wenkbrauwen. “Mevrouw Trappenburg, u bent toch hopelijk niet een van die ouderwetse docenten die niet in willen spelen op nieuwe ontwikkelingen? Want dan is er aan de nieuwe universiteit waarschijnlijk geen plaats voor u.” Tegen die tijd word ik meestal wakker, badend in het zweet, en dan weet ik dat het maar een boze droom was.”
Lees verder en bekijk de powerpointpresentatie
Zeg eens nee tegen al dat participeren
‘Zelf je kast monteren is goedkoper voor iedereen, ontdekte IKEA. Dat doe-het-zelf principe geldt nu in de hele samenleving. Straks zitten tuinman en verpleger zonder werk, waarschuwt Margo Trappenburg.’
Artikel in NRC Handelsblad en NRC.next n.a.v. oratie. Te lezen via NRC.nl
Lees een samenvatting op socialevraagstukken.nl of de volledige versie (PDF)
Helpen als ambacht. Over arbeidsdeling in de participatiemaatschappij
29 april oratie (dubbeloratie met Evelien Tonkens) Universiteit voor Humanistiek, Pieterskerk, Utrecht, 14.45 uur precies.
De omslag van verzorgingsstaat naar participatiemaatschappij heeft gevolgen voor de verdeling van arbeid. Veel werk dat in de verzorgingsstaat werd gedaan door betaalde krachten (thuiszorgmedewerkers, activiteitenbegeleiders, sociale hulpverleners) moet in de participatiesamenleving op onbetaalde basis worden verricht door familie, vrienden en buren en door werklozen als tegenprestatie voor een uitkering. Margo Trappenburg duidt dit aan als de opkomst van het Ikea-principe in de hulpverlening. Haar oratie gaat over de vraag of hulpverlening volgens het Ikea principe een goed idee is en zo nee, of het mogelijk is om daar iets tegen te doen.
Lees een samenvatting op de socialevraagstukken.nl of de volledige versie (PDF)